Het heilige der heiligen voor Hindoe's in Nepal is Pashupatinath. Hoewel de tempel niet door niet-hindoe's bezocht mag worden is Pashupatinath een toeristische trekpleister van jewelste. Oorzaak is voornamelijk de openbare lijkverbrandingen die aan de Bagmati-rivier plaatsvinden (op de zogenaamde Ghats). Een schouwspel dat zowel door vele toeristen als door lokale Nepalezen met belangstelling wordt gadegeslagen. Hoewel wij ons enigszins ongemakkelijk voelden bij de situatie (als paparazzi bij een andermans begrafenis) hebben wij een en ander ook met verwondering gevolgd.
De Bagmati-rivier mondt uit in de Ganges (Varanasi, India) en is daarom heiliger dan heilig voor hindoe's. Enigszins merkwaardig is (naar westerse opvattingen) wel dat ook deze rivier uitermate vervuild is. Klaarblijkelijk vormt dat geen enkele belemmering om de rivier als heiligdom te aanvaarden.
Een overledene wordt allereerst gewassen met water uit de rivier. Vervolgens wordt het lichaam in doeken gewikkeld. Daarna dragen 4 mannen (de vrouwen worden op verre afstand gehouden) het lichaam een aantal malen rond een aantal blokken hout, waar de overledene op wordt gelegd. Bij de ceremonie die wij bekeken mochten daarna de vrouwen afscheid nemen, door tevens om het lichaam heen te lopen. Dit ging gepaard met een hartverscheurend gehuil. Naar wij later hoorden is dit ook de reden dat vrouwen ver weg van dergelijke crematies worden gehouden, omdat de dood volgens het hindoe-geloof een blijde gebeurtenis is,waarbij de persoon uit zijn lijden van het leven wordt verlost, althans op weg kan naar het veel mooiere hiernamaals.
In principe begint dan de belangrijke rol voor de oudste zoon van de overledene (als er geen zoon is, gelden er andere protocollen). Bij de ceremonie die wij gadesloegen was de oudste zoon een jongen van 15 die zichtbaar veel moeite had met alles. Hij moest zich eerst wassen in de rivier, waarna hij verschillende rondjes om het lichaam moest lopen. Vervolgens moest hij via een soort aanmaakblokje onder het hoofd van de overledene het vuur aansteken. Daarna moest hij zich weer wassen in de rivier. Vanaf dat moment staat eigenlijk de rest van de familie al een eind weg en met de rug naar de overledene toe, waardoor de jongen een enigszins verloren indruk maakte. Op het moment dat het lichaam van de overledene brandt lijkt de ceremonie afgelopen en verdwijnen de meeste familieleden. Als alles grotendeels tot as is verbrand worden de restanten in de rivier geveegd.
Andere trekpleisters in Pashupatinath zijn de vele apen die over de tempels, langs de tempels, onder de tempels en langs de kade schieten. Ze geven een vrolijke noot aan het alles. Daarnaast genieten de sadhoe's (heilige mannen met dreadlocks en besmeurd met as die hun leven hebben gewijd aan het aanbidden van de godin Shiva) veel bekijks. Helaas zijn ze zich daar zelf ook van bewust en proberen zo hun dagelijks brood te verdienen aan die fotograferende toeristen ("you want to take picture, 100 roepies"). Daar doen wij lekker niet aan mee.
Bodhnath
Na Pashupatinath zijn we doorgelopen naar een van de grootste stoepa's ter wereld, waar vele boedhisten hun rondjes maken (altijd linksom, met de wijzers van de klok mee) langs de gebedsrollen, terwijl het eeuwenoude mantra Om Mani Padme Hum (O, gij juweel in de Lotus) met eindeloze herhaling door de lucht galmt. Volgens de overlevering bevat de stoepa de beenderen van een van de oerboeddha's. Op de koepel staat de voor stoepa's kenmerkende koperen kubus met aan alle zijden een paar ogen, de alziende blik van boeddha die de mensheid aanschouwt. Boven zijn ogen zit een klein derde oog, noodzakelijk voor de nodige zelfreflectie van Boeddha. Er zijn geen oren aanwezig want Boeddha is geheel niet geinteresseerd in gebeden te zijner ere. Tevens is er geen mond aanwezig daar Boeddha mediteren prevaleert boven preken. De vraagtekenvormige neus is het symbool voor 1 en staat voor de eenheid van het mensdom en de eenwording met Boeddha.
Hoewel Bodhnath zonder meer een van de bekendste stoepa's is, vinden wij Swayambhunath toch duidelijk mooier. De stoepa geeft een prachtig uitzicht over Kathmandu en doet zijn bijnaam "Monkey Temple" zonder meer eer aan. Het krioelt er daadwerkelijk van de apen.
Het schrikbarende is dat je nergens in Nepal zo met armoede geconfronteerd als op deze heilige plaatsen. Het zijn echt schrijnende beelden die we nabij de tempels zien van moeders met kinderen en mensen met duidelijk zichtbare ziektes. Het maakt er zeker niet makkelijker op en je moet jezelf soms overtuigen dat het geven van 200 roepies de situatie van deze mensen op de lange termijn echt niet verbeterd, maar waarschijnlijk alleen maar voor meer schrijnende toestanden zorgt. We vragen ons echt terdege af, hoe zo'n land deze structurele armoede zou kunnen aanpakken....